Castratie bij honden

Castratie is tegenwoordig een routinebehandeling bij de dierenarts. Toch zijn veel baasjes nog steeds een beetje huiverig als het gaat om castratie van hun harige huisgenoot. Ze denken dan vaak aan dikke, lusteloze honden die geen zin meer hebben in het leven of voor altijd gedragsproblemen krijgen. Toch moeten alle baasjes die niet van plan zijn om te fokken, vroeg of laat nadenken over voortplanting en castratie van hun viervoeter.

Er is bijna geen ander onderwerp dat zo tegenstrijdig wordt besproken als castratie. Waarom? Zowel hondenexperts als hondenliefhebbers zijn het niet eens over het castreren van onze honden. Terwijl de een ervan overtuigd is dat een hond absoluut gecastreerd moet worden, zijn anderen fel tegen deze onomkeerbare operatie bij hun geliefde viervoeter. Maar wat is nu juist?

Bij castratie wordt het voortplantingsvermogen van het dier uitgeschakeld door de geslachtsklieren te verwijderen. Hiervoor wordt een operatie onder volledige narcose uitgevoerd. De ingreep zelf is niet ingewikkeld. Na deze operatie worden er geen geslachtshormonen meer geproduceerd. Sterk seksueel gedreven gedrag bij de hond neemt af.

Castratie moet medisch nodig zijn. Dat betekent dat er goede redenen moeten zijn om deze operatie bij het dier te doen. De eigenaar beslist niet alleen of zijn hond gecastreerd wordt. De uiteindelijke beslissing over castratie wordt alleen genomen door de dierenarts, die wettelijk verplicht is om de ingreep medisch te motiveren. Voorwaarde voor castratie is dat de hond gezond is en de juiste leeftijd heeft. Puppy's en jonge honden worden meestal niet gecastreerd. Ook voeren dierenartsen geen castraties uit bij zeer oude honden.

Castratie is definitief en kan niet ongedaan worden gemaakt. Bijwerkingen of neveneffecten kunnen nooit helemaal worden uitgesloten. Door castratie verdwijnen alle bijwerkingen van de vrouwelijke cyclus bij teefjes en bij reuen verdwijnen de zenuwslopende fases van ongebreidelde verliefdheid als sneeuw voor de zon.

Let op!

Als je je reu of teef wilt laten castreren, moet je je ervan bewust zijn dat een dergelijke ingreep een enorme belasting voor het dier betekent. Castratie bij honden is zowel fysiek als psychisch een zware ervaring. Want zoals elke operatie gaat ook castratie gepaard met pijn.

Om ervoor te zorgen dat de hond de castratie zo goed mogelijk doorstaat, mag hij minstens twaalf uur van tevoren niets eten. Een volledige narcose wordt beter verdragen op een lege maag. Wanneer de narcose uitgewerkt is, kan de hond nog enige tijd suf zijn. Vanaf dat moment zijn rust en rust het devies. Wandelingen moeten dus zo kort mogelijk zijn en beperkt blijven tot het nodige. Roken, springen en spelen zijn in de eerste tijd na de castratie absoluut verboden.

Dat betekent dat ook traplopen en op de bank springen moeten worden voorkomen. Een halskraag voorkomt dat er voortdurend aan de wond wordt gelikt en bevordert een gezonde wondgenezing. Wonden moeten ook regelmatig worden gecontroleerd, zodat je snel kunt reageren als de hechting weer opengaat. Pijnstillers moeten regelmatig worden gegeven om de herstelperiode voor de hond zo aangenaam mogelijk te maken.

Bij het castreren van een reu worden de testikels operatief verwijderd, bij het castreren van een teef worden de eierstokken en eileiders verwijderd, soms ook de baarmoeder. Het castreren van een teef is moeilijker en duurder dan bij een reu.

Reuen met een sterke driften en een gedrag dat vooral door seks wordt gestuurd, kunnen hun baasjes vaak tot wanhoop drijven. Het kan voor mens en dier erg vervelend zijn als de hond altijd door zijn driften wordt gestuurd en nooit rust lijkt te vinden. De hond is constant opgewonden en reageert bij ontmoetingen met soortgenoten soms ongebreideld tot onbeschoft. Tegen vrouwelijke honden vertoont hij een opdringerige seksuele interesse, waardoor normaal ontspannen hondenspel onmogelijk wordt. De dagelijkse wandeling wordt zo een marteling voor alle betrokkenen. In zulke gevallen kan castratie van de reu de juiste beslissing zijn.

Ook ziektes zoals teelbalkanker kunnen door castratie van tevoren worden uitgesloten. Bij honden met een genetische aanleg kan castratie dan zeker een geschikte methode zijn om een dergelijke ziekte optimaal te voorkomen.

Bij teefjes is sterilisatie aan te raden om baarmoederziekten of tumoren aan de melkklieren te voorkomen. Ook het risico op borstkanker kan zo worden verminderd.

Maar het belangrijkste is dat een teef na sterilisatie nooit meer loops wordt. Daardoor hebben teven ook geen last meer van bloedingen, afscheiding en vermoeiende gedragsveranderingen die horen bij de loopsheid.

Als een teef al een paar jaar op haar tellen kan en daarnaast nog onderliggende aandoeningen heeft, worden meestal naast de eierstokken ook de baarmoeder verwijderd.

Als eigenaren twee of meer honden van verschillend geslacht in huis nemen en geen nakomelingen van hun viervoeters willen of plannen, is een castratieoperatie van de harige huisgenoten ook aangewezen.

Eigenaren hopen vaak dat hun hond na castratie rustiger en evenwichtiger wordt, of dat hun teefje zich beter gedraagt en geen capriolen meer uithaalt. Het beperken van de voortplantingscapaciteit is dus niet altijd de reden voor castratie. Veel hondeneigenaren denken dat hun hond na de ingreep ineens makkelijker te handhaven is, minder blaft, socialer is met andere honden, beter aan de lijn loopt, rustiger en beter onder controle is, minder dominant is, niet meer overal zijn territorium afbakent en over het algemeen gehoorzamer is.

Maar onhandelbaar of asociaal gedrag van een hond kan niet met een operatie worden verholpen.

Castratie zorgt er dus niet voor dat

• een onopgevoede hond ineens aan de riem loopt
• een zelfverzekerde hond zijn territoriaal gedrag laat varen
• een dominante hond ineens een rustige metgezel wordt
• vervelend voortdurend rammen of bespringen plotseling ophoudt

Voor een moeilijke of agressieve hond is castratie ook niet het juiste alternatief. Hier is het beter om de situaties waarin de hond zich raar gedraagt goed te bekijken en uit te zoeken waarom hij zich zo gedraagt. Meestal ligt de oorzaak namelijk in de opvoeding. De gevolgen van een inconsequente opvoeding kun je niet met een operatie oplossen. In plaats daarvan is hondentraining nodig, het beste met professionele hulp van een hondentrainer of hondenschool.

Tip: Hondenbezitters moeten nooit overhaast beslissen om hun hond te laten castreren. Vragen als de volgende kunnen daarbij helpen:

• Wil ik dat mijn hond ooit nakomelingen krijgt of sluit ik dat volledig uit?
• Welk seksueel gedrag vertoont mijn hond? Beperkt zijn seksuele gedrag ons dagelijks leven vaak?
• Hoe sociaal is mijn hond?
• Hoe vermoeiend zijn de loopsheidfasen van mijn teef?
• Komt mijn hond uit een fokkerij met erfelijke aandoeningen zoals borstkanker of teelbalkanker?

Zowel het castreren van een teefje als het castreren van een reutje kan bij beide geslachten tot een verandering in het karakter leiden. Zo'n verandering in het karakter kan, maar hoeft niet het gevolg zijn van de operatie. Wie voor de operatie misschien een wervelwind in huis had, kan na de castratie een wat rustiger huisdier krijgen. Het kan ook gebeuren dat sommige geopereerde honden wat verveeld of zelfs lusteloos overkomen. Voor hondeneigenaren kan dit in het begin erg irritant zijn. Toch zal het dagelijkse leven na een castratie snel weer harmonieus verlopen.

Positieve veranderingen kunnen zijn:

• extreem seksueel gedrag neemt af
• geen loopsheid meer bij teefjes
• minder stress bij reuen als er loopse teefjes in de buurt zijn

Negatieve veranderingen kunnen zijn:

• teefjes kunnen ineens heel chagrijnig tegen elkaar doen en bijten
• levenslange gedragsstoornissen bij te vroege castratie
• gecastreerde reuen kunnen sociaal gedrag ontwikkelen omdat ze bijvoorbeeld niet meer geaccepteerd worden door niet-gecastreerde reuen

In de regel moet voor elke castratie bij honden worden afgewogen of het nut en de noodzaak ervan groot zijn. Een uitgebreid advies van de dierenarts kan helpen om de juiste beslissing te nemen. Soms is het ook prima om gewoon nog even te wachten en te kijken hoe de persoonlijkheid van de hond zich in de loop van de tijd ontwikkelt.

Als je een hond uit het asiel adopteert of uit de dierenbescherming haalt, krijg je waarschijnlijk vanaf het begin een gecastreerd dier.

Castratie van reuen

Voordelen:

• Geen risico meer op kanker van de testikels
• Zekere anticonceptie
• geen gele afscheiding meer
• geen vervelende driften meer
• hond wordt minder afgeleid door loopse teefjes

Nadelen:

• Problemen met de narcose, als je hond daar niet goed tegen kan
• Lelijke veranderingen aan de vacht
• Ontstekingen of infecties door de operatie
• Misschien kans op overgewicht, waardoor gewrichtsproblemen en zwakke organen kunnen ontstaan

Sterilisatie van teefjes

Voordelen:

• geen schijnzwangerschap meer
• geen loopsheid meer
• geen ongewenst nageslacht
• Evenwichtigheid van de teef, omdat opdringerige reuen haar niet meer willen bespringen
• Voorkomen van kanker van de geslachtsklieren

Nadelen:

• mogelijke incontinentie
• vacht wordt dof en glansloos bij sommige rassen
• neiging tot overgewicht door minder bewegingsdrang en meer honger (sommige rassen zijn hier extra vatbaar voor)
• Complicaties bij de operatie
• De kosten voor castratie zijn een stuk hoger dan bij reuen

Het moment voor castratie kan niet zomaar gekozen worden. Want niet op elke leeftijd is castratie mogelijk. Bij oudere honden wordt alleen in heel uitzonderlijke gevallen nog gecastreerd, omdat een operatie veel te riskant is. Ook op te jonge leeftijd moet castratie worden vermeden. Dit kan namelijk de ontwikkeling van het dier blijvend schaden.

Bij teefjes wachten dierenartsen meestal tot de eerste loopsheid. Reuen worden niet gecastreerd voordat ze een jaar oud zijn. Honden moeten in ieder geval de puberteit doorlopen voordat ze worden gecastreerd. Bij grotere honden duurt dit iets langer.

Als er toch om bepaalde redenen te vroeg wordt gecastreerd, kan dit later leiden tot agressieproblemen bij reuen. Bovendien kan te vroege castratie problemen met het gewrichtsapparaat veroorzaken. Bij teefjes kan te vroege castratie blijvende gevolgen hebben voor het gedrag. Het wordt aanbevolen om teefjes op zijn vroegst twee maanden na de loopsheid te castreren.

Let op: voor castratie moet de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling voltooid zijn!

Castratie gebeurt altijd onder volledige narcose. Bij reuen duurt de operatie maximaal een half uur, bij teefjes ongeveer een uur. Het is belangrijk om na de operatie dicht bij de hond te blijven en hem een veilig gevoel te geven. Het is niet goed om de hond te vroeg alleen te laten. Castratie moet dus niet tussen twee andere dingen in of in de drukte van het dagelijkse leven gebeuren. De pas gecastreerde hond heeft zeker bedrust en heel veel liefde en aandacht nodig. Hoe sneller hij weer in vorm komt, hoe beter.

Een sterilisatie is bij teefjes meestal ingewikkelder en kost meer tijd, dus de kosten zijn ook hoger. De kosten voor sterilisatie verschillen ook per dierenarts en per dierenkliniek, omdat ze worden berekend volgens de tarieven en het honorariumreglement voor dierenartsen. Als je een reu wilt laten steriliseren, kun je rekenen op ongeveer 150 euro. Wie een teef wil laten steriliseren, moet rekenen op sterilisatiekosten tussen de 300 en 400 euro. Daar komen nog de kosten voor de nazorg, noodzakelijke medicijnen en verbandmateriaal bij.

De keuze voor of tegen castratie is niet iets wat je zomaar even doet. Als je echt niet kunt wennen aan het idee van castratie, zijn er nog andere manieren om te voorkomen dat je hond zich voortplant.

Chemische castratie wordt vaak gebruikt om te kijken hoe de hond reageert en zich gedraagt als de productie van zijn geslachtshormonen wordt gestopt. Hiervoor wordt een hormoonchip onder de huid in de nek van de reu geïmplanteerd. De stof desloreline in de chip zorgt ervoor dat de hond niet meer kan voortplanten. Vanaf dat moment wordt er minder testosteron gemaakt. Net als bij operatieve castratie wordt de seksuele drang uitgeschakeld. Het duurt wel een paar weken voordat de chip echt werkt. Het effect kan tot 12 maanden aanhouden. Bij sommige honden houdt het effect zelfs langer aan. Een operatie en narcose zijn niet nodig. Soms kan door chemische castratie het vermogen om kinderen te krijgen volledig verloren gaan. Kanker van de testikels kan bij chemische castratie nog steeds optreden. De chip is bovendien alleen bij reuen te gebruiken.

Net als castratie is sterilisatie een operatie. Bij teefjes worden de eileiders doorgesneden en bij reutjes de zaadleiders. Hierdoor kunnen de honden zich niet meer voortplanten. Ze blijven wel seksueel actief. Daarom kiezen veel baasjes voor castratie. Sterilisatie is in tegenstelling tot castratie wel omkeerbaar.

In het belang van de hond

Castreren of niet castreren? Dat is de vraag die hondeneigenaren zich op een gegeven moment moeten stellen. Uiteindelijk is het aan iedereen zelf om te beslissen of hij zijn hond wil laten castreren of niet. Als reuen geen opvallend seksueel gedrag vertonen en zich sociaal gedragen tegenover andere honden, is er geen reden om ze niet te castreren. Als teefjes in goede gezondheid verkeren en de loopsheid goed doorstaan, hoeven ze ook niet per se gesteriliseerd te worden.

Castratie kan de levenskwaliteit van honden verbeteren en hun levensduur verlengen. Hondenbezitters moeten echter goed afwegen of castratie een meerwaarde heeft voor het dier of dat een operatie het dier juist blootstelt aan onnodige stress en risico's. Uiteindelijk hangt de beslissing om al dan niet te castreren ook af van hoe groot en zwaar de hond is, tot welk ras hij behoort, hoe oud hij is en hoe sociaal hij zich gedraagt ten opzichte van soortgenoten. Castratie is altijd een persoonlijke beslissing, waarbij vooral één ding voorop moet staan: het welzijn van de hond.