Leptospirose bij honden

Leptospirose bij honden, ook wel Weil's ziekte of Stuttgartse hondenziekte genoemd, is een infectieziekte die door bacteriën wordt veroorzaakt. De zogenaamde leptospiren zijn bacteriestammen die wereldwijd in meer dan 20 soorten met meer dan 200 ondersoorten voorkomen. De ziekteverwekkers komen meestal via de urine van wilde dieren in het lichaam van honden terecht. De ziekte komt het meest voor in tropische en subtropische gebieden en verspreidt zich vooral daar waar mensen en dieren dicht op elkaar leven onder slechte hygiënische omstandigheden. Maar inmiddels is de ziekte ook in Midden-Europa opgedoken. Hier lees je hoe je een infectie kunt herkennen en hoe je je hond goed kunt beschermen.

Niet alleen honden kunnen leptospirose krijgen, maar ratten, muizen en hamsters zijn het vaakst besmet. De knaagdieren hebben zelf geen symptomen, maar zijn alleen als drager actief. De stammen van de spiraalvormige bacteriën kunnen via de urine van de gastdieren worden overgedragen op honden, varkens, runderen of mensen. De resistente organismen kunnen ook zonder gastheer overleven als ze in een vochtige, warme omgeving leven.

Daarom komen ze bij ons vooral in de zomer en vroege herfst voor in plassen en ondiepe wateren.

Vanwege het besmettingsgevaar voor mensen en het hoge risico op verspreiding moet leptospirose bij honden meteen worden behandeld. In Duitsland moeten besmette mensen dit melden volgens de infectiebeschermingswet. Ook als je denkt dat je hond leptospirose heeft, moet je meteen de dierenarts bellen, die dan de juiste dierenarts op de hoogte zet.

Als de ziekteverwekkers in het lichaam van de hond terechtkomen, verspreiden ze zich eerst door het bloed. Het lichaam maakt antistoffen aan die de bacteriën uit de bloedbaan verdrijven, waardoor ze zich vervolgens in de organen nestelen. Ze vallen bijvoorbeeld de lever, milt, lymfeklieren en nieren aan, voordat ze daar weer door antistoffen worden bestreden.

In het verdere verloop van de ziekte blijven bepaalde stammen alleen nog in de ogen en nieren achter, waar ze onherstelbare schade kunnen aanrichten.

Andere soorten vallen vooral de lever of de longen aan. Typische symptomen waarmee je leptospirose kunt herkennen, zijn moeilijk vast te stellen vanwege de vele verschillende serotypes. Bij alle serotypes kunnen in het begin vage symptomen optreden, zoals:

• gebrek aan eetlust
• braken
• en koorts optreden.

Als de leptospirose erger wordt, kunnen de dieren lusteloos en zwak worden en last krijgen van bloedingen of spiertrillingen. Ook maag-darmontstekingen met bloederige ontlasting zijn een mogelijke gevolg. In sommige gevallen komt een nierontsteking voor in de vorm van voortdurend urineverlies. Als de longen zijn aangetast, kunnen bloed in de hoest en kortademigheid optreden.

Mensen kunnen leptospirose oplopen via kleine wondjes op de huid of via de slijmvliezen als ze in aanraking komen met de urine van besmette dieren. Bepaalde beroepsgroepen, zoals dierenverzorgers, slagers en rioolwerkers, maar ook watersporters lopen een verhoogd risico. Als je hond besmet is, hoef je niet meteen in paniek te raken.

Als je je viervoeter niet laat likken en handschoenen draagt bij het behandelen van wonden, kun je het risico vrijwel uitsluiten.

Bij mensen kunnen iets andere symptomen van leptospirose optreden dan bij honden. Na een incubatietijd van vijf dagen tot twee weken uit de ziekte zich door koude rillingen, hoofdpijn, spierpijn en koorts.

In de volgende fase wordt de leptospirose merkbaar in de organen. Symptomen kunnen bijvoorbeeld geelzucht, bloederige urine of een verminderde urineproductie zijn. Een voortschrijdende ziekte kan ook leiden tot aandoeningen van het maag-darmkanaal, hemostase (bloedstagnatie) en hersenvliesontsteking.

Bij leptospirose bij honden laat een bloedtest in de eerste acht dagen veranderingen zien, zoals minder bloedplaatjes en meer witte bloedcellen dan bij gezonde dieren. Omdat deze afwijkingen ook op veel andere ziekten kunnen wijzen, kan een betrouwbare diagnose alleen worden gesteld door middel van een antilichaamtest.

Vaak wordt de microagglutinatietest gebruikt, die vanwege de foutgevoeligheid in een vroeg stadium minstens twee keer moet worden uitgevoerd.

Als de test twee tot vier weken na de eerste test wordt herhaald, is het eindresultaat betrouwbaar. Een positief testresultaat betekent echter alleen dat de hond besmet is of besmet is geweest of tegen leptospirose is ingeënt. Alleen speciale onderzoeken van de organen kunnen informatie geven over de aantasting van afzonderlijke lichaamsdelen.

Leptospirose bij honden moet met antibiotica worden behandeld, bijvoorbeeld met het breedspectrumantibioticum doxycycline, dat gedurende 14 dagen wordt toegediend. De verdere behandeling hangt af van welke organen al zijn aangetast. Bij nierbeschadiging kan dialyse nodig zijn, en zuurstoftherapie kan helpen tegen bloedingen in de longen.

Als leptospirose bij honden vroeg wordt behandeld, voordat er ernstige orgaanschade is opgetreden, overleeft meer dan 50% van de dieren de ziekte.

Hoe verder de ziekte is gevorderd, hoe kleiner de overlevingskansen zijn. Een besmetting is vooral gevaarlijk voor jonge honden, omdat leptospirose bij puppy's vaak ernstiger verloopt dan bij volwassen honden. Sommige dieren houden ook na genezing blijvende lever- of nierschade over.

Er is al een tijdje een vaccin tegen bepaalde soorten leptospira, namelijk Canicola en Icterohaemorrhagica. Daardoor zijn deze vroeger veel voorkomende varianten nu niet meer zo vaak te vinden. In plaats daarvan komen Australis en Grippotyphosa nu vooral voor. Sinds 2013 is er in Duitsland een nieuw vaccin toegelaten dat honden tegen alle vier genoemde ondersoorten beschermt. Toch biedt vaccinatie geen garantie tegen alle ziekteverwekkers.

Met de vaccinatie kan worden begonnen bij puppy's in de achtste levensweek, daarna wordt deze nog twee keer met tussenpozen van vier weken herhaald en vervolgens jaarlijks opgefrist.

Ook bij volwassen honden die nog niet zijn gevaccineerd, volgt de basisimmunisatie dit schema. Volwassen honden die al beschermd zijn met het vorige vaccin, hebben nog een basisvaccinatie met het nieuwe middel nodig. Hiervoor is na de eerste vaccinatie een herhalingsvaccinatie na vier tot zes weken nodig. Voor blijvende bescherming moet de vaccinatie ook daarna eenmaal per jaar worden herhaald. Omdat het grootste risico op infectie in onze contreien in de herfst bestaat, is het raadzaam om de vaccinatie elke zomer uit te voeren.

De natuurgeneeskunde kent verschillende globuli om de klachten van een hond met leptospirose te verlichten. Bij ernstige diarree wordt bijvoorbeeld Arsenicum album aanbevolen, dat naast de spijsvertering ook het hart, de zenuwen, de huid en de ademhaling ondersteunt. Tegen zwakte en trillingen wordt fosfor gebruikt, dat ook helpt bij keelontsteking en andere aandoeningen van de luchtwegen, evenals bij duizeligheid en een zwakke bloedsomloop.

Zwarte komijnolie is een echte alleskunner. Het heeft niet alleen een antibacteriële werking, maar versterkt ook het immuunsysteem van mensen en honden.

Als je je hond dagelijks een paar druppels olie in het voer en drinkwater geeft, help je zijn lichaam om bacteriën te bestrijden en houd je bovendien het voer en drinkwater langer vers. De olie voorkomt namelijk dat de daarin aanwezige parasieten zich vermenigvuldigen. Daarnaast werkt zwarte komijnolie goed voor je spijsvertering, waardoor het superhandig is om de bijwerkingen van antibiotica te verminderen. Want nadat alle bacteriën in je spijsverteringskanaal zijn gedood, moeten de goede bacteriën zich weer in je darmen nestelen en zich vermenigvuldigen. Je kunt je hond hierbij extra helpen met probiotische voedingsmiddelen of voedingssupplementen.

Om je viervoeter helemaal niet in contact te laten komen met de ziekteverwekkers, leer hem van jongs af aan niet uit plassen te drinken. Let er vooral in de nazomer en herfst op dat hij niet in stilstaand water gaat zwemmen. Om te voorkomen dat je zelf besmet raakt, gebruik handschoenen als je zijn uitwerpselen moet opruimen en was je handen grondig na aanraking. Ook al ben je zelf gezond, houd kleine kinderen en oude en zieke mensen met een zwak immuunsysteem uit de buurt van je hond.